Integracja Sensoryczna

W codziennym życiu nikt z nas nie zastanawia się w jaki sposób nasz mózg koordynuje, przetwarza i integruje informacje zmysłowe. Nie zastanawiamy się w jaki sposób wykonać dane zadanie lub czynność. Nasze systemy sensoryczne pracują automatycznie, umożliwiając nam chwytanie, chodzenie, utrzymywanie równowagi itp. Jednak, aby funkcjonować prawidłowo, odbierać właściwe wrażenia ze świata i tworzyć właściwe odpowiedzi (reakcje adaptacyjne) trzeba posiadać ,,dobrą integrację” czyli dobrą współpracę wszystkich systemów zmysłowych. Jeśli informacje płynące z poszczególnych zmysłów są źle zorganizowane, to funkcjonowanie naszego układu nerwowego przypomina korek komunikacyjny, a to bardzo utrudnia codzienne życie.

Pojęcie integracja sensoryczna (SI) definiowany jest jako proces dzięki, któremu mózg otrzymując informacje ze wszystkich zmysłów dokonuje ich rozpoznania, segregacji i interpretacji oraz integruje je ze sobą oraz z wcześniejszymi doświadczeniami. Na tej podstawie tworzy odpowiednią do sytuacji reakcję.

Zaburzenia integracji sensorycznej dotyczą nieprawidłowości w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych w obrębie systemów: czuciowego (dotykowego i proprioceptywnego), przedsionkowego, słuchowego, wzrokowego, węchowego, smakowego. Dysfunkcje te mogą być rozpoznawane u dzieci w normie intelektualnej, z trudnościami w uczeniu się, z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, autyzmem, nadpobudliwością psychoruchową, mózgowym porażeniem. Ich nasilenie może  być różne od lekkiego do znacznego. Duże deficyty integracji sensorycznej zazwyczaj współwystępują  z zespołami neurologicznymi (autyzm, mózgowe porażenie). Te łagodniejsze przejawiają się w nabywaniu różnych sprawności fizycznych, nieumiejętnością bawienia się, trudnościami w samoobsłudze, w opanowywaniu technik szkolnych, oraz problemami wychowawczymi emocjonalnymi (nadruchliwość, labilność nastrojów).

Metoda integracji sensorycznej została opracowana przez amerykańską psycholog , terapeutkę zajęciową Jean Ayres w latach 70-tych XX wieku. Stosowna jest w odniesieniu do dzieci z opóźnieniami w rozwoju ruchowym, trudnościami w nauce szkolnej, z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego.

Ayres zwróciła uwagę na ogromną rolę, jaką odgrywają najwcześniej (już w życiu płodowym) rozwijające się systemy zmysłowe: dotykowy, proprioceptywny (czucie głębokie- z mięśni, ścięgien i stawów), przedsionkowy (odbiera siłę grawitacji i rejestruje wrażenia z ruchu naszego ciała. Dopiero na ich bazie może rozwinąć się dobra percepcja wzrokowa i słuchowa oraz inne funkcje korowe, np. mowa, czytanie, pisanie. Od tych podstawowych układów zależy kształtowanie się właściwego czucia ciała- schematu ciała, koordynacji ruchowej dwóch stron ciała, planowania ruchów, uwagi oraz równowagi emocjonalnej.

Terapia integracji sensorycznej określana jest mianem naukowej zabawy podczas której dziecko nie uczy się konkretnych umiejętności takich jak jazda na rowerze, pisanie, czytanie, liczenie, lecz przygotowuje mózg do tego, aby szybko i wydajnie opanował te specyficzne umiejętności. W toku pracy tą metodą stymulowane są zmysły dziecka oraz usprawniana jest motoryka mała, motoryka duża, koordynacja wzrokowo- ruchowa. J. Ayers podkreślała, iż organizacja mózgu jest najwydajniejsza, gdy podczas terapii dziecko doznaje wielu wrażeń sensorycznych w relacji do ruchu. Dlatego terapia integracji sensorycznej jest terapią ruchem i wymaga odpowiednio przystosowanej sali i sprzętu. Kompleksowa terapia integracji sensorycznej może być prowadzona przez specjalistę z odpowiednim certyfikatem.

Sala do terapii integracji sensorycznej planowana jest w nowym obiekcie ośrodka w Dwudniakach. Wyposażona będzie w  różnorodny, specjalistyczny sprzęt niezbędny w tej formie terapii -sprzęt do huśtania, kręcenia się, toczenia się, wspinania się, skakania, jeżdżenia a także innych przyrządów zapewniających ruch całego ciała. Ponadto mieścić będzie zestawy do stymulacji  dotykowej, wzrokowej, słuchowej, węchowej oraz inne niezbędne pomoce.

Obecnie w pracy z uczniami wykorzystywane są elementy metody integracji sensorycznej. Przede wszystkim na zajęciach ruchowych, gdzie wykorzystuje się typowe, ogólnodostępne sprzęty do ćwiczeń ruchowych m.in. trampoliny, huśtawki, równoważnie ale także basen z piłkami czy też inny drobny sprzęt. Zakres i rodzaj tych  ćwiczeń planowany jest przez terapeutę integracji sensorycznej. Ponadto elementy metody SI wykorzystywane są w  hipoterapii oraz terapii logopedycznej podczas której  usprawniają  koordynację wzrokowo- ruchowa, napięcie mięśniowe aparatu artykulacyjnego, czucie własnego ciała, orientację przestrzenną a tym samym dają możliwość stymulacji wielozmysłowej.

mgr Magdalena Kieć