Arteterapia

Arteterapia jako wychowanie przez sztukę

Już od 15 lat nasza placówka w formie muzykoterapii, warsztatów teatralnych i zajęć plastycznych wdraża w życie ideę wychowywania przez sztukę.

Jako nauczyciel plastyki na zajęciach z klasami gimnazjalnymi i przysposabiającymi do pracy, próbuję zachęcić uczniów do tworzenia „małych dzieł sztuki”.
Prowadzenie terapii poprzez rożne techniki plastyczne jest możliwe dzięki środkom EFS oraz ofiarności sponsorów. To właśnie ich wsparcie finansowe pozwoliło stworzyć w naszym Ośrodku dobrze wyposażoną pracownię plastyczną, w której nasi wychowankowie mogą „bawić się w artystów” korzystając z profesjonalnego sprzętu.

Twórczość plastyczna rozwija wyobraźnię, wzbogaca procesy poznawcze, wyzwala nowe możliwości oraz, co zdaje się być szczególnie ważne w pracy z osobami niepełnosprawnymi, daje możliwość wyrażania siebie. Tworzenie pozwala młodzieży z różnymi zaburzeniami pokazać swój świat wewnętrzny, emocje, których nie potrafią nazwać, pozwala otworzyć się na innych, pomaga wyrazić najbardziej osobiste przeżycia. Działania twórcze są, jak powiedział S. Popek „mechanizmem obronnym, prowadzącym do ujawnienia konfliktów i lęków, z których dziecko nie zdaje sobie sprawy i przez ten proces następuje wydobywanie i rozładowywanie nieświadomych napięć psychicznych”.

Na moich zajęciach staram się stworzyć uczniom możliwości przetworzenia marzeń w przedmioty, nadania konkretnego, rzeczywistego wymiaru ich spojrzeniu na świat. Na końcu drogi naszych wspólnych twórczych poszukiwań dzieci widzą efekty swojej pracy – małe dzieła sztuki, obrazy, rzeźby i inne formy. Potrzeba tworzenia, która leży u źródła wszystkich naszych działań, nadaje temu co tworzymy realny wymiar. Zadania, z którymi przychodzi zmierzyć się uczniom na zajęciach plastyki – malowanie, rysowanie, lepienie i rzeźbienie – budzi w nich wiarę we własne siły, buduje poczucie wartości i uczy dbałości o wygląd prac i otoczenia.

Z twórczości plastycznej młodzieży niepełnosprawnej emanuje świeżość, spontaniczność i prawdziwość, a praca z nimi daje ogromną satysfakcję. Trzeba jednak pamiętać, jak ważna jest współpraca z dzieckiem – nauczyciel powinien pomóc obrać właściwą drogę, dokonać wyboru techniki, powiedzieć kiedy skończyć, aby praca nie została przerysowana lub zamalowana pod wpływem samej potrzeby tworzenia. W pracy z osobami upośledzonymi musimy być czujni i umieć polegać nie tylko na wiedzy, ale także na intuicji, umożliwiającej wychwytywanie możliwości wyrażania się w formie plastycznej. Ważne jest żeby nauczyć ich „patrzeć a nie tylko widzieć”. To, że wiosna jest zielona i soczysta, kot rudy lub szary, a słońce żółte lub czerwone, trzeba stale utrwalać, dając jednocześnie możliwość pewnej swobody twórczej.

Praca z młodzieżą niepełnosprawną budzi szczególne zainteresowanie profesjonalistów, dlatego udało nam się nawiązać współpracę z tarnowskimi plastykami. Owocem naszych wspólnych działań są aukcje prac plastycznych, z których dochód przeznaczony jest między innymi na wyposażenie pracowni. Otwartość i dobroczynność artystów zgrupowanych wokół Galerii Miejskiej, Galerii Sztyler i Galerii Hortar są dla nas wielkim darem serc, a w tym roku, dzięki ich chęci współpracy z niepełnosprawną młodzieżą udało mi się rozpocząć cykl spotkań „Zajęcia z mistrzem”, podczas których nasi wychowankowie poznają kulisy pracy twórczej tarnowskich plastyków oraz będą mieli możliwość tworzenia pod okiem profesjonalistów.

Terapia przez sztukę odgrywa również funkcję integracyjną, pozwala budować mosty porozumienia pomiędzy młodzieżą niepełnosprawną i uczniami szkół masowych. Rówieśnicy spotykają się podczas wiosennych i letnich plenerów, a w ubiegłym roku, w ramach realizowanego przez naszą placówkę projektu uczniowie miejscowej Szkoły Podstawowej i Gimnazjum mogli spotkać się z naszymi wychowankami między innymi na zajęciach plastycznych. Efektem tej współpracy było wydanie kalendarza z pracami dzieci. Co roku organizujemy również powiatowy konkurs plastyczny „Najpiękniejsze miejsca powiatu tarnowskiego”, do którego zapraszamy uczniów szkół powiatowych.

W ramach programu „Zdążyć z pomocą – wsparcie dla dzieci niepełnosprawnych” realizowanym w SOSW prowadzone są zajęcia arteterapii na których wykonujemy kartki świąteczne, aniołki i inne dekoracje świąteczne. Wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi w SOSW w Zbylitowskiej Górze nauczyło mnie wykorzystywać moją twórczość malarską i fascynacje różnymi technikami (akwarelą, gwaszem, malarstwem akrylowym i olejnym) podczas prowadzonych przeze mnie lekcji plastyki. Bardzo ważna jest dla mnie świadomość tego, z kim pracuję. Młodzież jest bardzo wymagająca, dlatego staram się proponować im pracę w różnych technikach, z wykorzystaniem różnych materiałów. Wiem, że istnieją bariery, których nie jesteśmy w stanie przekroczyć, ograniczenia, które spowalniają proces twórczy, dlatego zawsze należy brać pod uwagę stopień niepełnosprawności oraz możliwości uczniów. Dla niektórych z nich te zajęcia są tylko wypełnieniem czasu, ale dla wielu to forma samorealizacji, okazja do rozwijania swoich zainteresowań.

Prawdziwą satysfakcję daje mi widok uczniów czerpiących radość z tworzenia i znajdywania odbiorców swoich małych dzieł podczas aukcji plastycznych czy kiermaszy świątecznych, a w tym roku stworzenia kalendarza z pracami przedstawiającymi ukochane zwierzęta naszych wychowanków – konie.

Nauczyciel plastyki Bożena Tadel